Месяц: Декабрь 2022

Նախագիծ «Կարդում ենք արևմտահայերեն»

Շուրջտարյա նախագիծ

 «Կարդում ենք Զահրատ»

Դեկտեմբերի 16-25

Զահրատ (Զարեհ Յալտըզճյան, 1924, մայիսի 10, Կ. Պոլիս — 2007, փետրվարի 20, Կ. Պոլիս), հայ բանաստեղծ, արձակագիր

Նախագծի նպատակը՝ 

Արևելահայ և արևմտահայ գրականությունների ( նաև լեզվի) տարբերությունների հետազոտում։

Խնդիրները՝

լեզվական խոչընդոտի հաղթահարում,

մտածողության համադրումը արևելահայ արդեն ծանոթ հեղինակների մտածողությանը,

չափածո ստեղծագործություններն անգիր հիշելու և ներկայացնելու հմտություն։

Ընթացքը՝

Կարդում ենք, վերլուծում, փոխադրում արևելահայերեն,

ծանոթանում արևմտահայերենի բառապաշարին, լեզվական իրողություններին,

յուրաքանչյուր ստեղծագործություն ավարտվում է սովորողների պատում-վերլուծությամբ։

Վերջնարդյունքը՝

ուսումնասիրած հեղինակի մասին ուսումնական օգտագործելի նյութեր,

պատում-վերլուծություններ, աուդիո-տեսանյութեր

Գնահատումը՝ սեփական էսսեների և հեղինակների մասին եղած գրականության հավաքում մեկ ուսումնական նյութի մեջ (վիդեո կամ պրեզենտացիա) խմբային աշխատանքի գնահատում։ Կարևորվում է առավել լայն տեղեկության հավաքումը, սեփական մտքերի շարադրանքի որակը և քանակը (քանի բանաստեղծություն է վերլուծված, արդյոք խմբի բոլոր անդամներն են վերլուծություն կատարել)։ Նաև հեղինակի ստեղծագործություններից բանավոր՝ անգիր ներկայացնելը։

 Բացի ստորև ներկայացրած բանաստեղծությունների, կարող եք կարդալ ձեր նախընտրությամբ։

Առաջադրանքներ

  • Հավաքի՛ր Զահրատի մասին տեղեկություններ։
Զահրատ
  • Փոխադրի՛ր բանաստեղծություններից քեզ դուր եկածը արևելահայերեն
  • սովորի՛ր անգիր
  • Բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր անծանոթ բառերը:
  • Բանաստեղծության միջից գտի;ր և դո՛ւրս գրիր բարեմաղթանքը:
  • Ամանորյա բարեմաղթանքներ գտի՛ր համացանցից, մի քանիսն էլ դո՛ւ հորինիր:
  • Բացատրի՛ր Կաղանդ, Կաղանդ Պապա, չհատնել, անուշապուր  բառերը:

Կաղանդ-ամանոր, Կաղանդ Պապա-ձմեռ պապի, չհատնել, անուշապուր- համեղ ուտելիք

Բանաստեղծություններ

1.ԿԱՂԱՆԴԻ ԾԱՌ ՄԸ

Կաղանդի ծառ մը շտկելու համար
Երկու բան պէտք է
Նախ ծառ մը — յետոյ զարդեր ծառին վրայ

Կաղանդի ծառ մը շտկելու համար
Երեք բան պէտք է
— Ծառէն զարդէն զատ
Հաւատքը գալիք աղուոր օրերու

Կաղանդի ծառ մը շտկելու համար
Մէկ բան կը բաւէ — ոչ ծառ ոչ ալ զարդ —
Ատիկա խիճերն ադամանդ կարծող
Միամիտ հոգւոյս բարի խաբկանքն է

Կաղանդի ծառ մը շտկելու համար
Արդէն պատրանքը լրիւ կը բաւէ

Բարի տարի ձեզ եւ բարի պատրանք:

2. Անուշապուր

Կաղանդ Պապա մը գար
Նվերներ բերեր
Տար տար չհատներ

Ծառ մը բարձրանար
Թիզ թիզ -օրեօր-
Երկինք չհասներ

Ինչ որ կյանք կըսենք
Անուշապուր մը ըլլար-ուտեինք-
Կեր-կեր- չհատներ։

3. Կաղանդ Պապային մօրուքը

Կաղանդ Պապային մօրուքը ճերմակ է
Ալիւրի նման

Ըսէ — Կաղանդ Պապա
Մօրուքէդ հաց կը շինուի՞։

4.Կաղանդի գիշեր (կրճատած)

Ամէն ինչ ծայրէն վերսկսելու,
Ի վերջոյ նորէն այդպէս ըլլալու-
Տօնն է այս գիշեր……
Լոյսեր վառեցէք – եթէ չի բաւեր
Ձեզ տաքցնելու ձեր լոյսը ներքին-
Տօն է այս գիշեր…
Պահ մը ամէն ինչ վերջացնելու
Ամէն ինչ ծայրէն վերսկսելու-
Տօնն է այս գիշեր…
Յոյսեր վառեցէք – եթէ չեն բաւեր
Ձեզ տաքցնելու ձեր յոյսերը հին-
Տօն է այս գիշեր…
Լոյսեր ու յոյսեր վառեցէք գոյն գոյն,
Երգեր երգեցէք հինէն ու նորէն-
Տօ՛ն է այս գիշեր…

5. ՍԻՐՈՅ ԿԱՂԱՆԴ

Սէր կը կանչէ
Սիրոյ Կաղանդ – որ այս գիշեր
Երկինքն ի վար կը ղօղանջէ
– Երբ ղօղանջէ
ոտնաձայն մը – ան է – ան չէ –
Սիրոյ Կաղանդ որ չի տեսներ
թէ սէրն ինչպէս զիս կը տանջէ
Սէր կը կանչէ
Սիրոյ Կաղանդ – որ այս գիշեր
լուսաճաճանչ կը ճաճանչէ
– երբ ճաճանչէ
ոտնաձայն մը – ա՞ն է – ան չէ –
Սիրոյ Կաղանդ որ չի գիտեր
թէ սէրն ինչու զիս կը տանջէ
Սիրոյ Կաղանդ – կը նահանջէ –

6. ԿԱՂԱՆԴՉԷՔ

Հարիւր Կաղանդ ալ կը սպասեմ
Եթէ գիտնամ
Թէ վերջընթեր Կաղանդին
Պիտի նուէրս ընդունիս
Ժպիտներուն ամէնէն կոյս
Ամէնէն լոյս
Եւ ամէնէն երջանիկովն աղուոցած

Հարիւր Կաղանդ ալ կսպասեմ սիրելիս
Նուէրներուն ամէնէն կոյս
Ամէնէն լոյս
Եւ ամէնէն իշխանականը զատած
Եթե գիտնաս թէ կը սպասեմ սիրելիս
Զոյգ ձեռքրըս սրտիս նման քո անունիդ երկարած

Հարիւր կաղանդ ալ կը մնամ առանց քեզի սիրելիս
Գիտնամ միայն թէ վերջընթեր Կաղանդին
ժպիտներուն ամէնէն կոյս
Ամէնէն լոյս
Եւ ամէնէն երջանիկովն աղուորցած
Պիտի գաս

Հարիւր Կաղանդ ալ կը սպասեմ — սիրելիս
Գիտնամ միայն
Թէ անպայման
Կաղանդներուն ամէնէն կոյս
Ամէնէն լոյս
Եւ ամէնէն եւ ամէնէն երազային հարիւրերորդ Կաղանդին
Մշտադալար եղեւինի մը տակ լուռ
Պիտի հալինք պիտի հատնինք անէանաք միասին
Անվերադարձ Կաղանդներուն պէս կեանքին

Հարիւր կաղանդ ալ կը սպասեմ
Գիտնամ միայն որ դուն գիտէս թէ կը սպասեմ սիրելիս –

7․ ՄԵԾ ՔԱՂԱՔԸ

Ամէն ինչ մեծ է քաղաքին մէջ
հաճոյքը մեծ
ցաւը մեծ
պողոտաներուն ու շէնքերուն նման

Ու անոնք որոնք պզտիկ մարդիկ են
Երբեք հանդարտ պիտի չըլլան մեծ քաղաքին մէջ։

8․ ՀԻՆ ԴՐԱՑԻՆԵՐ

Այլեւս հոն չեն բնակիր
— սիրուած անձեր չէին թաղին մէջ —
Չենք գիտեր ուր գացին

Չըլլալիք բան — կարօտցանք զիրար
Երանի նորէն հոս ըլլային

Ու մենք նորէն զիրենք չսիրէինք։

Զահրատ

Ամբողջ աշխարհը գիտի նրան Զահրատ անունով, բայց իրական անունը մեր հերոսի Զարեհ Յալտըզճյան է: Ծնվել է մեր բանաստեղծը Կոստանդապոլիսում, 1924 թ.-ի մայիսի 10-ին: Նրա հայրը՝ Մովսեսը, եղել է Օսմանյան կայսրության արտաքին գործերի նախարարության իրավաբան, խորհրդական և թարգմանիչ։ Սակայն նա կորցրեց հորը երեք տարեկանում։ Զահրատը մեծացել է մորական պապի՝ Լեւոն Վարդանյանի հետ։ Մահացել է մեր հերոսը ֆետրվարի 20-ին, 2007 թ.-ին :

Իր կյանքը

Սկսել է գրել 1940 թ.-ից և իր առաջին տպագրված բանաստեղծությունը ՝ <<Մի աստղը>> լույս է տեսել 1943 թ-ին, ժամանակ օրաթերթի մեջ:

1942 թվականին ավարտել էր Կ. Պոլսի Մխիթարյանի լիցեյը և ուսումը շարունակել Ստամբուլի պետական համալսարանի դեղագործական և բժշկական ֆակուլտետներում, որոնք կիսատ էր թողել։ Սովորել էր Վիեննայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում։ Աշխատակցել էր պոլսահայ թերթերին, հանդեսներին, նաև 1956 թ.-ին եղել «Մարմարա» օրաթերթի գրականության բաժնի վարիչ, «Սան» պարբերականի խմբագիր։ Բացի դրանից աշխատել է նաև ուրիշ վայրերում տերբեր պատասախանատվություներով:

Վախենալով, որ ընտանիքը չի գնահատի այն փաստը, որ նա ցանկանում է բանաստեղծ լինել, նա վերցրել էր Զահրադ Մականունը ։1963 թվականին ամուսնացել էր Անաիս Անդրեասյանի հետ։

Ստեղծագործական կյանքի

Առաջին բանաստեղծությունը տպագրվել է 1943 թվականին «Ժամանակ» օրաթերթում։ Առաջին գիրքը՝ <<Մեծ քաղաքը>>, լույս է տեսել 1960 թվականին։Հաջորդաբար լույս է ընծայել «Գունավոր սահմաններ», «Բարի երկինք», «Բանաստեղծություններ», «Ծայրը ծայրին» և այլ ժողովածուներ։ Հայաստանում լույս են տեսել «Մեծ քաղաքը» (1978), «Առանց քարի, առանց խաչի խաչքար» (1998) և «Բառերուն տակի քերթվածը» (2004) ժողովածուները։ Զահրատի բանաստեղծություններին բնորոշ են մեծ քաղաքում ապրող «փոքր» մարդու ողբերգականությունը, թեմաների բազմազանությունը, թարմ արտահայտչաձևերի յուրօրինակությունը։

Իմ կարծիքը Զահրատի բանաստեղծություների հետ կապված

Կարդալով նրա արևմտահայ գրականությունը սիրտս լցվում է շատ գեղեցիկ զգացողություներով, կարծես սիրտս ուզում է դուրս գալ իմ կրծքավանդակից ինչպես թռչյունը իրա վանդակից: Նա շատ պարզ է գրում, բայց այնքան հասկանալի է, ինչպես մորն է հասկանալի իր նորածին մանկիկի լեզուն: Շատ խորհուրդ եմ տալիս նրա բանաստեղծություները կարդալ:

Ինքնաստուգում 21.12.22

Կարդալ բնագիրը և կատարել 6-20 առաջադրանքները. 

 (1) 1 Աշխարհահռչակ կոմպոզիտորը՝ Արամ Խաչատրյանը, այն հազվագյուտ արվեստագետներից է, 2 որոնք կենդանության օրոք արժանացան համաշխարհային փառքի և ճանաչման: (2) Մի հանգամանք, սակայն, զայրացնում էր Խաչատրյանին. որ երկիրն էլ այցելեր, նախ և առաջ հատուկ հիացմունքով կատարում էին «Սուսերով պարը»՝ գրված «Գայանե» բալետի համար: (3)-Թողած «Սպարտակը», իմ մյուս ստեղծագործությունները՝ միշտ պատահականորեն ստեղծված այդ պարի մասին են խոսում,- հաճախ էր ասում նա՝ չափազանց վրդովված: (4)Երբ Խաչատրյանը գրեց «Գայանեն», նախնական տարբերակում «Սուսերով պարը» չկար. ահա զավեշտալի մի պատմություն՝ կապված «Սուսերով պարի» ստեղծման հետ: (5) Բալետը Մոսկվայում պատրաստվում էր բեմադրության, իսկ ինքը՝ հեղինակը, այդ օրերին Կույբիշևում էր: (6) Մի օր անսպասելիորեն կոմպոզիտորի տանը հայտնվեցին Մեծ թատրոնի մի խումբ աշխատակիցներ տնօրենի ուղեկցությամբ. պարզվեց՝ «Գայանեի» մեջ ընդգրկված մի անվանի մենապարուհի դժգոհ է, որ չունի անձամբ իր համար գրված պար: (7) -Արա՛մ Իլյիչ, Ձեզ համար ի՞նչ դժվար բան է մի պար հորինելը,- աղերսական ձայնով խնդրում էին եկվորները.- խնդրում ենք մտնել մեր անելանելի վիճակի մեջ: (8)Խաչատրյանը զայրացավ. հանպատրաստից ինչպե՞ս կարելի է ստեղծագործել. դա արդեն քմահաճույք է: (9)Բայց ինչ կարող էր անել. մարդիկ երկար ճանապարհ էին կտրել-անցել: (10)Բարկացած նստեց դաշնամուրի մոտ և մատներով հենց այնպես հարվածեց ստեղներին՝ խռովված հոգին հանգստացնելու համար: (11) Զգաց՝ բարկության պահին իջեցրած հարվածները յուրահատուկ չափով հնչեցին: (12) Մի քանի օր անց թատրոնի աշխատակիցները հրաժեշտ տվեցին կոմպոզիտորին խանդաղատանքով՝ Մոսկվա տանելով «Սուսերով պարի» նոտաները. այդ մոլեգնող մեղեդին համընդհանուր ընդունելություն գտավ: (13)Անգլիայում մեծանուն կոմպոզիտորը հրավեր ստացավ առաջին նախարարից:(14) Երբ ուղեկցող անձանց հետ մտավ լուսավոր առանձնարանի ընդարձակ հյուրասենյակը՝ ձեղունից կախված հսկայական ջահով, ոչ ոք չդիմավորեց նրան: (15)Շքեղաշուք դահլիճը դատարկ էր ու լուռ: (16)Սովոր լինելով լեփ-լեցուն դահլիճների և հոտնկայս ծափահարությունների՝ Խաչատրյանն ապշեց: (17)Բայց կատարվեց անսպասելին. դիմացի պատին տեսավ իր մեծադիր նկարը՝ դիրիժորական փայտիկը ձեռքին, և երփներանգ ծաղիկների մեծ փնջեր՝ բյուրեղապակյա ծաղկամաններով դրված նկարի տակ: (18)Նա մերթ ակնապիշ 3 նայում էր նկարին, մերթ շուրջբոլորը, երբ նկարի հետևից որոտընդոստ ձայնով հնչեց «Սուսերով պարը»:    Ըստ Ռ. Զարյանի 

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 6. 13-րդ և 14-րդ նախադասություններից դուրս գրել 4 ածական.  

մեծանուն, ընդարձակ, հսկայական, լուսավոր

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 7. 12-րդ նախադասությունից դուրս գրել 2 դերանուն և որոշել տեսակը.  

այդ-ցուցական

մի քանի- անորոշ

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 8. 15-րդ նախադասության դատարկ և լուռ բառերի համար գրել երկուական հոմանիշ.  

դատարկ-փուչ, սնամեջ

լուռ-անաղմուկ, անձայն

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 9. 10-րդ և 12-րդ նախադասություններից դուրս գրել անկախ դերբայների օրինակներ. 

բարկացած, մոլեգնող

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 10. Որոշել 10-րդ նախադասության դիմավոր բայերի եղանակը, ժամանակաձևը, դեմքը, թիվը.  

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 11. 18-րդ նախադասությունից դուրս գրել անհոդակապ 2 բարդ բառ.

 շուրջբոլորը, որոտընդոստ

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 12. 6-րդ նախադասությունից դուրս գրել Ա ներքին հոլովման պատկանող 2 գոյական.  

տանը, ուղակցությամբ

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 13.3-րդ նախադասությունից դուրս գրել ածանցավոր 2 բառ.  

ստեղծագործություններ, պատահականորեն

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 14. 17-րդ նախադասությունից դուրս գրել ուղիղ խնդրի 2 օրինակ.

Կատարվելի

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 15. 5-րդ նախադասությունից դուրս գրել բացահայտիչը և բացահայտյալը և նշել բացահայտչի տեսակը.  

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 16. 13-րդ նախադասությունից դուրս գրել տեղի պարագայի 1 օրինակ.  

Անգլիայում

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 17.12-րդ նախադասությունից դուրս գրել հետադաս դերբայական դարձվածը․ 

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 18. 10-րդ և 11-րդ նախադասություններից ո՞րն է համադասական, գրել նախադասությունը.  

Զգաց՝ բարկության պահին իջեցրած հարվածները յուրահատուկ չափով հնչեցին:

Բջջի մինթոզ և քրոմոսոմի կառուցվացք

Բջիջները ինչպես բոլոր կենդանի օրգանիզմներ ունեն իրենց կյանքի ցիկլ ՝ բջիջը ծնվում է, զարգանում և աճում է ու վերջում կամ բազմանում է, կամ մահանում:

Տարբեր բջիջների մոտ տարբեր կյանքի տևողություն է լինում: Էուկարիոտիկ և որոշ ուրիշ բջջիջներ բաժանումը տեղի է ունենում մինթոզի ճանապարհով: Բջջի նախապատրաստումը մինթոզի, նաև մինթոզի ընթացքը համախումբը կոչվում է միտոտիկ ցիկլ: Անընդհատ կիսվող բջիջների կենսացիկլ համնկնում է միտոտիկ ցիկլի հետ: Բջջի կենսացիկլը բաժանված է երկու փուլերի ՝ ինտերֆազ և բաժանում:

Բջիջների բաժանումի արդյունքում առաջացած բջիջ ընկնում է ինտերֆազ և պատրաստվում է ԴՆԹ-ի սինթեզի: Ինտերֆազի այդ փուլը կոչվում է G1: S փուլում սկսում է ԴՆԹ-ի կրկնապատկում ՝ ԴՆԹ-ի երկու թելիկները իրարից և առաջացնում են իրանց մեկական թելիկ: ԴՆԹ-ի կրկնապատկման դերը կայանում է նրանում, որպեսզի մոլեկուլում գաղտնագրված ժառանգական տեղեկատնվությունը ամփոփոխ անցնի հաջորդ սերունդին :

ԴՆԹ սինթեզից հետո բջիջ պատրաստվում է միտոզին: Այն տեղի է ունենում G2 փուլում և այդ փուլում բջջի մոտ ամենինչ կրկնապատկվում է բաժանման պրոցեզի համար:

Միտոզը բաժանված է չորս ձուլի ՝ պրոխազ, մետոֆազ, անաֆազ, թելոֆազ: Պրոֆազի ընթաղքում կորիզը մեծանում է, կորիզակների տարրալուծվում, քրոմոսոմները պարուրվում են կարճանում և հաստանում: Նաև դադարում է ՌՆԹ-ի սինթեզը, բջջի կենտրոնի ցենտրոմերները ուղվում են դեպի տարբեր բևեռներ որոնց միջև ձգվում է բաժանման իլիկի թելիկը:Այդ փուլի վերջում կորիզաթաղանթը վերանում է և քրոմոսոմները հայտնվում են ցիտոպլազմայի մեջ:

Հաջորդ փուլի ընթացքում ՝ մետաֆազում, քրոմոսոմները իրարից հեռվանում հավասարաչափ դիստանցիա պահելով, ցենտրոմերները կպցնելով բևեռներին: Իսկ քրոմոսոմները, որոնք կազմված են միայն ցենտրոմերային հատվածում իրար հետ հպված երկու միանման քրոմատիդներից, ուղղված են լինում բջջի հակադիր բևեռները:

Այնուհետև յուրաքանչյու քրոմոսոմի քրոմատիդներն առանձնանում են ցենտրոմերի հատվածում, երկու քրոմատիդներ վերածվում են երկու ինքնուրույն դուստ քրոմոսոմներ: Այս փուլում ՝ անաֆազում, իլիկի ՝ ցենտրոմերներին միացած թելիկները քրոմոսոմների վերածված քրոմատիդներին ձգում են դեպի բևեռներ, նաև նկատվում է բևեռների հեռացում իրար հանդեպ:

Վերջին փուլում ՝ թելոֆազում, բևեռները հավաքում են քրոմոսումները ապապարուրվում են և միահյուսվում: Առաջանում ո կորիզաթաղանթը և կորիզակները, նաև վերականգնվում են կորիզները:Բջջի հասարակածային մասում առաջանում է նոր պլազմային թաղանթ: Եվ վերջապես բջիջը կիսվում է երկու դուստ բջիջների, որոնցից յուրաքանչուրը պարուրնակում են քրոմոսոմների մեկ դիպլոնդ հավաքակազմ:

Ինչ պետք է անել սննդային թունավորման դեպքում

Պատկերացրեք այսպիսի տեսարան, ձեր ընկեր ինչ որս սննունդ ուտելուց հետո շատ վատ է իրեն զգում, գլուխը ցավում է և փորն էլ է ցավում:Այս սիմպտոմների կարող են լինել սննդային թունավորման հետևանքով: Մարդը կարող է ստանալ սննդային թունավորում մի քանի դեպքում ՝ երբ որ թույն է սննդի մեջ, երբ որ չեն հետևում հիգենիայի կանոներին, երբոր թույնը ներսից է կամ դրսից: Եթե հաստատվի որ նա ստացել է սննդային թունավորում, այդ դեպքում պետք անմիջապես ընկերոջը ստիպել սննուդը դուրս հանի, որպեսզի արյան մեջ թույնը չներծծվի: Հանում ենք թույնը միայն հետ տալու ռեֆլեկսի միջոցով: Պետք է ընկերոջը ստիպել գոլ ջուր չմել հնարավորինս շատ, որպեսզի հետ տալու ռեֆլեկսը աշխատի : Միայն այդ դեպքում կարելի է փրկել ձեր ընկերոջը:

Հանրահաշիվ 19.12.22

19.12.2022թ 

1.Գտե՛ք արտահայտության արժեքը.

 (8 · * + 9) ։ (–5),  եթե աստղանիշի փոխարեն գրված լինի  — 2 թիվը։

1.4


2․Գտե՛ք այն թիվը, որի 20 %-ը հավասար է 60-ի։

300

3․Գտեք տառային արտահայտության արժեքը.

ա) a+b, երբ a=1, b=3

4

բ) 2x-y, երբ x=5, y=6

4
4․Բարձացրեք աստիճան.

 ա) (7ab^2)^3=343a^3b^6,      բ) (3/4a^2)^3=27/64 a^6
5․Գրառեք՝

ա) a-ի խորանարդի և b-ի քառակուսու արտադրյալը:

a^3*b^2

բ) a-ի քառակուսու և b-ի կրկնապատկի արտադրյալը:

a^2*2b

գ) a-ի խորանարդի և b-ի քառակուսու եռապատիկի արտադրյալը:

a^3*3b^2

դ) a-ի քառակուսու կրկնապատիկի և a-ի խորանարդի արտադրյալը:

2a^2*a^3

6․Ընդհանուր արտադրիչը դուրս բերեք փակագծերից.

ա) 3a+ 3b=3(a+b)

բ) 2x-2y=2(x-y)
գ) 5a+10=5(a+2)
դ) 4-4a=4(1-a)

7․Բարձրացրեք քառակուսի.

1. (2m+n)^2=4m^2+4mn+n^2

2. (2-x)^2=4-4x+x^2
8․Մի թիվ 4 անգամ մեծ է մյուսից, իսկ նրանց տարբերությունը 39 է ։
Գտի՛ր այդ թվերը։
4a-a=39

3a=39

a=13
9․Լուծի՛ր հավասարումը 

1․ 2x+5=11, x=3         2.12+3x =35, x= 23/3    3. x-15=6, x=21        4. -25x=100,x=-4

10․Երկու հոգի 15 000 դրամը պետք է բաժանեին այնպես, որ մեկին մյուսից 4 անգամ շատ հասներ: Քանի՞ դրամ կհասնի յուրաքանչյուրին:
a+4a=15000

a=3000

11) Լուծեք անհավասարումը.

12) Լուծեք անհավասարումը.

13) Լուծեք անհավասարումը.

14) Լուծեք անհավասարումների համակարգը.

15) Հաշվեք՝

16) Հաշվեք՝

17) Համեմատեք թվերը՝

18) Հաշվեք՝

19)

Урок 14

Классная работа

Упражнение 1. Вставить буквы Н или НН, объяснив графически.

Звериный,осиный,деревянный,машинный,традиционный,огненный,телефонный,песчаный,довоенный, ветреный,безветренный,берестяной,водяной.

(Правило: Н пишется в суффиксах прилагательных АН, ЯН, ИН,   в суффиксах ОНН, ЕНН пишется НН. Если корень оканчивается на Н, то прилагательное образуется с помощью суффикса Н)

Упражнение 2. Раскройте скобки, объяснив написание слов:

(Не) настное время; сарай (не) высокий, а низкий; задача имеет далеко

(не) легкое решение; (не) широкая реч…нка; (не) вежливый мальчик; дело (не) простое, но увлекательное; (не) лепый вид; рассказ нисколько

(не) интересен. (Не) приятель штурмовал крепость. Он для меня

(не) приятель, а настоящий друг. В ее словах чувствовалась (не) искрен-ность. (Не) доумение выражалось на его лице. Он (не) навидел ложь.

 Ненастное, не высокий, не лёгкое,не широкая, невежливый, не простое, нелепый, не интересен, неприятель, неискренность, недоумение, ненавидел.

(Правило: НЕ пишется слитно, если слово без НЕ не употребляется или можно заменить синонимом. Не пишется раздельно, если есть противопоставление, слова НИЧУТЬ НЕ, ВОВСЕ НЕ, НИСКОЛЬКО НЕ, ДАЛЕКО НЕ)

Упражнение 3. Вставьте Е или И в слова, объяснив значение приставки:

Пр…много, пр…бить, пр…бежать, пр…следовать, пр…рваться, пр…глушить, пр…кратить, пр…умолкнуть, пр…крепить, пр…двинуть, пр…удивительный, пр…морский, пр…городный, пр…волжский, пр…добрый, пр….вязать.Пр…рода, пр…готовить, пр…вивка, пр…тендовать, пр…чина, пр…вет, пр….видение, пр…имущество (правилом не проверять!!!).

ПрИмного,ПрИбить,ПрИбежать,ПрЕследовать,ПрЕрваться,ПрИглушить,ПрЕкратить,ПрИумолкнуть,ПрИкрепить,ПрИдвинуть,ПрЕудивительный,ПрИморский,ПрИгородный,ПрИвязать,ПрИрода,ПрИготовить,ПрИвивка,ПрЕтендовать,ПрИчина,ПрИвет,ПрИвидение,ПрЕимущество.

(Правило: пишется ПРИ, если приставка обозначает приближение, присоединение, близость к чему-либо, неполное действие. Пишется ПРЕ, если значение приставки близко к значению приставки ПЕРЕ и слова ОЧЕНЬ)

Упражнение 4. Вставьте пропущенные буквы.

Старинное пр…дание, камень пр…ткновения, пр…чуды природы, пр…ступить (к делу), богатое пр…даное, пр…вратности судьбы, пр…одоление препятствий, не надо пр…рекаться, пр…знание в содеянном, пр…бывать в бездействии, беспр…кословно повиноваться, пр…верженец новых взглядов, пр…дать друга, пр…мирить врагов, пр…бытие поезда, непр…менное условие, полезное пр…обретение, жизнь без пр…крас, пр…забавный случай, пр…ломление лучей, пр…вышение полномочий, пр…остановить слушание дела, давать пр…сягу, искатели пр…ключений.

Слова, которые пишутся с приставкой при-: причуды природы, приступить (к делу), богатое приданое, признание в содеянном, приверженец новых взглядов, примирить врагов, прибытие поезда, жизнь без прикрас, полезное приобретение, приостановить слушание дела, давать присягу, искатели приключений.

Слова, которые пишутся с приставкой пре-: старинное предание, камень преткновения, превратности судьбы, преодоление препятствий, не надо пререкаться, , пребывать в бездействии, беспрекословно повиноваться, предать друга, непременное условие, презабавный случай, преломление лучей, превышение полномочий.

Упражнение 5. Вставьте пропущенные буквы, обозначьте приставки.

П…сеять рожь, о…бросить врага, на…стройка дома, по…клеить карту, пре…чувствовать неприятности, пре…шествовать экзаменам, сложная о…становка, по…твердить решение, о…дать пре…писание, тщательно п…р…работать, пре…ставить документы, з…конспектировать статью, …держать обещание, от…слать корреспонденцию, под…брать иллюстрации, с…ехаться от…всюду, новый с…трудник, мой пр…дедушка.

Упражнение 6. Выделите приставку с-

сборник песен; сжатое изложение ; старинное издание ; .сдать в аренду ; сжечь обломки ; здешний климат; сгустить краски ; сберечь энергию; сгладить противоречия ;сгинуть навсегда; здравые мысл